Umowa o dzieło to umowa cywilnoprawna pomiędzy osobą zlecającą wykonanie określonego dzieła a jego wykonawcą. Ze względu na swój charakter bywa nazywana umową rezultatu, a jej zawarcie, poza pewnym wyjątkiem, nie rodzi obowiązku odprowadzania składek ZUS.
Z tekstu dowiesz się:
- czym jest umowa o dzieło;
- kiedy należy odprowadzić składki ZUS od umowy o dzieło;
- jakie konsekwencje niesie brak konieczności odprowadzania składek ZUS dla zlecającego i osoby wykonującej dzieło;
- czy warto korzystać z umowy o dzieło, żeby zaoszczędzić na ZUS-ie?
Umowa o dzieło – Co to jest?
Umowa o dzieło jest umową cywilnoprawną, a towarzyszące jej zasady określa kodeks cywilny. Zgodnie z art. 627 tego dokumentu, przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Zasady regulujące ten rodzaj umowy są więc stosunkowo proste. W ramach umowy wykonawca tworzy określone dzieło, za które dostaje wynagrodzenie. Zawarcie umowy o dzieło jest więc zasadne wtedy, gdy ważniejsze od wykonania konkretnych czynności, jest ich efekt. Może to być np. stworzenie grafiki, namalowanie obrazu, przetłumaczenie tekstu czy napisanie sloganu reklamowego.
Dzieło może mieć charakter materialny lub niematerialny. Może być to więc zarówno garnitur, który uszył na zamówienie krawiec, jak również przeprowadzenie szkolenia.
Strony umowy o dzieło
Stronami umowy o dzieło mogą być nie tylko osoby fizyczne, ale również osoby prawne, czy jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej (np. spółka jawna).
Ważne: w przypadku umowy o dzieło nie zachodzi stosunek pracy. Nie mamy więc pracownika i pracodawcy, a osobę zlecającą wykonanie dzieła i wykonawcę. Określenia pracownik i pracodawca użyte w tym artykule określają symbolicznie przedsiębiorcę i osobę, która świadczy dla niego obowiązki.
Kto najczęściej zawiera umowę o dzieło?
Umowę o dzieło najczęściej zawierają przedstawiciele wolnych zawodów: dziennikarze, redaktorzy, tłumacze, projektanci stron internetowych, graficy czy blogerzy.
Ważne: z powodu korzyści podatkowych, jakie niesie za sobą taka forma prawna, pracodawcy często wykorzystują umowy o dzieło niezgodnie z przeznaczeniem. Zdarza się, że na podstawie umowy o dzieło pracują osoby wykonujące regularne obowiązki etatowego pracownika. Konsekwencje takiego stanu rzeczy omówimy w kolejnych akapitach.
Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło
Zgodnie z definicją wskazaną przez kodeks cywilny, za wykonanie dzieła zamawiający jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia. Jego minimalna wysokość nie jest określona prawem.
Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło może pozbierać formę kosztorysu lub ryczałtu.
- Wynagrodzenie kosztorysowe stosuje się zazwyczaj w sytuacjach, jeśli na całkowity koszt usługi składa się wiele elementów. Jego kwotę najczęściej ustala się dopiero po wykonaniu dzieła i przeliczeniu kosztów.
- Wynagrodzenie ryczałtowe stosuje się zazwyczaj w sytuacji, kiedy ustalenie kwoty świadczenia jest łatwe i możliwe przed rozpoczęciem tworzenia dzieła.
Opodatkowanie umowy o dzieło
Opodatkowanie umowy o dzieło wynosi 18%. Podstawą opodatkowania jest kwota brutto pomniejszona o koszty uzyskania przychodu. Mogą one wynosić 20 lub 50%. To, która wartość będzie właściwa, zależy od przede wszystkim od tego, czy umowa zawiera przeniesienie praw autorskich i czy zawód wykonawcy dzieła znajduje się na liście uprawnionych do 50% kosztów uzyskania przychodu profesji. Są to m.in.: działalność twórcza w zakresie architektury, dziennikarstwa, sztuk plastycznych, działalności artystycznej, badawczo-rozwojowej czy naukowej.
- 20% koszt uzyskania przychodu stosuje się w sytuacjach, kiedy wykonawca nie przenosi na zamawiającego praw autorskich. Może to być szkolenie wykonane przez trenera, który nie przekazuje do niego praw (oznacza to więc, że zamawiający nie może wykonać go samodzielnie ani wykorzystać jego fragmentów).
- 50% koszt uzyskania przychodu stosuje się w sytuacjach, kiedy wykonawca przenosi na zamawiającego prawa autorskie, a jego zawód znajduje się na wskazanej wyżej liście. Taką stawkę może zastosować np. muzyk, który napisze dla zamawiającego utwór muzyczny i przekażę do niego prawa autorskie.
Niestety, z powodu odmiennych interpretacji prawa kwestia ta często budzi wątpliwości przedsiębiorców. Aby uniknąć kłopotów, przed wybraniem stawki warto zasięgnąć porady doświadczonej księgowej lub doradcy podatkowego.
Jak wyliczyć wynagrodzenie z umowy o dzieło — przykład
Jeśli wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło wynosi 2000 zł brutto, a koszt uzyskania przychodu – 20%, podstawa opodatkowania wyniesie 1600 zł (2000 – (20% x 2000 zł)).
Aby wyliczyć kwotę podatku, wystarczy jedynie pomnożyć tę kwotę przez 18%.
1600 zł x 18% = 288 zł. Kwota netto (do wypłaty) będzie więc równa 1712 zł.
Kto odprowadza podatek od umowy o dzieło?
To, która ze stron umowy opłaca podatek, nie jest oczywiste. Jeśli osoba fizyczna zawarła umowę o dzieło z firmą, obowiązek zapłaty podatku spoczywa na zamawiającym. Jeśli jednak obie strony umowy są osobami fizycznymi, konieczność odprowadzenia podatku spoczywa na tej, która wykonała dzieło.
Umowa o dzieło a ZUS
Zawarcie umowy o dzieło nie rodzi zazwyczaj obowiązku odprowadzania składek ZUS. Wyjątkiem będzie jedynie sytuacja, kiedy pracodawca zawiera umowę o dzieło z własnym pracownikiem, czyli z osobą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę. Jakie konsekwencje niesie pracodawcom i pracownikom brak oskładkowania umowy o dzieło?
Umowa o dzieło z perspektywy pracodawcy
Z perspektywy pracodawcy umowa o dzieło jest bardzo korzystna. Dlaczego? Pozwala bowiem wygenerować odczuwalne dla portfela oszczędności wynikające z korzystnego opodatkowania oraz braku konieczności odprowadzania składek.
Niestety, przez swą podatkową atrakcyjność, pracodawcy często nadużywają takiej formy zatrudnienia, np. podpisując dokument z osobą, która wykonuje regularną etatową pracę. Warto wiedzieć jednak, że jeśli ZUS wykryje taką nieścisłość, może zarzucić przedsiębiorcy celowe uchylanie się od płacenia składek i wezwać go do uregulowania… zaległych świadczeń.
Ważne: przed wyborem umowy cywilnoprawnej, skonsultuj się z doświadczonym doradcą podatkowym. Dzięki takiej konsultacji unikniesz przykrych konsekwencji pochopnie podjętych decyzji. Ochronisz się także przed błędami, które mógłbyś popełnić zupełnie nieświadomie.
Umowa o dzieło z perspektywy pracownika
Jeśli pracodawca nie odprowadza składek ZUS, pracownik nie jest objęty ubezpieczeniem emerytalnych, chorobowych, rentowych, wypadkowych ani zdrowotnych. Poza wynagrodzeniem nie ma więc prawa do żadnych innych świadczeń, ale…
Przy identycznej kwocie brutto, przy umowie o dzieło zarobi więcej niż przy umowie o pracę lub umowie zlecenia. Zastosowanie takiej formy prawnej często może okazać się więc bardzo korzystne. Zwłaszcza w sytuacji, jeśli wykonawca dzieła jest objęty ubezpieczeniem z innego tytułu.
Ważne: choć osoby wykonujące obowiązki na podstawie umowy o dzieło nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu, mogą bezpłatnie korzystać z wizyt lekarskich w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Niestety, za wizyty u lekarzy specjalistów i wszystkie świadczenia, których nie obejmuje POZ będą musieli dodatkowo zapłacić.
Czy warto korzystać z umowy o dzieło, żeby zaoszczędzić na ZUS-ie?
Korzystanie z umowy o dzieło celem wygenerowanie oszczędności na składkach ZUS nie będzie rozsądnym posunięciem. Dlaczego? Ze względu na szereg nadużyć, urzędy szczególnie drobiazgowo monitorują przedsiębiorców stosujących takie formy umowy. Jeśli pracodawca zamiast umowy o pracę lub umowy zlecenia zawiera z prawnikiem nieoskładkowane umowy o dzieło… budżet państwa traci. Takie kontrole są więc jednym ze sposobów uszczelniania systemu podatkowego i zapobiegania nadużyciom. Jedyną przesłanką do zastosowania umowy o dzieło powinno być rzeczywiste stworzenie dzieła, a nie obowiązki wykazujące cechy stosunku pracy.
